Wat is het medicijnwiel en hoe kan het jou spiritueel helpen?

Wie zich verdiept in de indianen cultuur en het sjamanisme heeft waarschijnlijk wel eens gehoord van het medicijnwiel. We hebben het hier echter niet over een cirkel met aspirines, hoestsiropen en andere pilletjes of drankjes – hoe je het dan wel moet bekijken, leer je in onderstaand artikel.

De cirkel van het medicijnwiel

Het wiel wordt steeds onderverdeeld in vier segmenten, niet heel verschillend van de cirkel die je zelf aanbrengt bij het uitvoeren van rituelen. Ook het Medicijnwiel maakt onderscheid tussen de oostelijke, westelijke, noordelijke en zuidelijke richting.

Hieronder bespreek ik hoe ik zelf de verschillende punten van het medicijnwiel interpreteer en in mijn leven toepas. Het medicijnwiel leert ons dat alles in de wereld verbonden is met elkaar. Wanneer we onszelf kunnen helen, helen we ook onze gemeenschappen, families en landen.

Emotioneel

• Praten met vrienden en familie
• Huilen (bijv. bij een verdrietige film)
• Lachen (bijv. met grappige youtube video’s
• Meditatie
• Diepe connectie: vrienden laten weten dat ik aan ze denk
• Vragen om ondersteuning en hulp
• Luisteren naar mijn favoriete muziek
• Bedenken waar ik dankbaar voor ben

Spiritueel

• Smudging (het verbranden van heilige kruiden en wierook)
• Offers maken
• Muziek maken en zingen
• Bezig zijn met kunst
• Leren over je eigen cultuur
• Bidden
• Drinken van helende theeën
• Vriendelijk zijn tegenover alles en iedereen
• Uitvoeren van ceremonies

Fysiek

• Yoga
• Wandelen
• Douchen en persoonlijke hygiëne
• Controle over mijn fysieke lusten (bijv. nadenken over wat ik eet)
• Voldoende water drinken
• Dansen en loslaten
• Handen wassen
• Relaxen en uitrusten
• Voldoende slaap krijgen
• Veilige intimiteiten

Mentaal

• Bewust zijn van mijn emoties (mindfulness)
• Diep inademen
• Frisse lucht opzoeken
• De natuur in mij opnemen
• Bekijk de wereld vanuit verschillende oogpunten
• Lees een boek en verbreed je perspectief
• Routines
• Leer iets nieuws
• Visualiseer je doelen
• Neem pauzes van social media en nieuws

Vanuit elke windrichting wordt een lijn naar het midden getrokken. Traditioneel werden die lijnen aangegeven met stenen rijtjes. De segmenten krijgen elk een eigen kleur. Het oosten is doorgaans geel, het zuiden rood, het westen zwart en het noorden wit. Het midden van het Wiel is waar het goddelijke huist.

Traditioneel wordt ook rond het centrum van de cirkel een extra kring getrokken. Deze kring vertegenwoordigt Moeder Aarde, Vader Zon en Grootmoeder Maan.

Oorsprong van het medicijnwiel

Medicijnwielen zijn over heel het Amerikaanse continent terug te vinden. Oorspronkelijk waren het stenen kringen, neergelegd door indiaanse volkeren. Zij plaatsten die uiteraard niet onder de noemer ‘Medicijnwiel’. Pas veel later werd het idee van het medicijnwiel overgenomen door westerse spiritueel gezinden, en kreeg het deze naam. Ze worden ook wel eens heilige hoepels genoemd.

Vanzelfsprekend is het Medicijnwiel dat we nu kennen niet precies hetzelfde als het wiel dat de indianen oorspronkelijk eerden. We proberen in dit artikel een onderscheid te maken tussen het oorspronkelijke Medicijnwiel en de latere new age varianten, zodat u er zelf mee aan de slag kunt gaan op de manier die u het best ligt.

Filosofie van het wiel

Zoals gezegd is het Medicijnwiel geen cirkel met medicatie, maar een eerder spiritueel begrip. Het woord ‘medicijn’ verwijst hier, zoals gezegd, niet naar geneesmiddelen, maar naar de levens- en natuurkrachten. Deze onuitputtelijke energie kan door iedereen aangewend worden en onder andere gebruikt worden om anderen te genezen, maar dat is zeker niet het enige wat die energie doet. Die energie houdt de seizoenen in stand, doet planten groeien, laat water stromen… het is de levensadem van de wereld!

In de indiaanse cultuur symboliseert het wiel verschillende cyclussen, en het eindeloos herhalen daarvan. Zo is er de levenscyclus, waar het oosten in het geel de geboorte en de kindertijd aangeeft. Het zuiden verbeeldt in het rood de adolescentie, het westen de volwassenheid in het zwart. Tot slot representeert een wit vlak het noorden, de ouderdom en het uiteindelijke sterven.

Vier seizoenen en elementen

Daarnaast worden ook de vier seizoenen in de cirkel geplaatst, en komen ook de elementen (lucht, water, aarde en vuur) aan bod. Daar het wiel de fysieke kenmerken van de cyclussen aanneemt, is het beter in staat die natuurkrachten te verzamelen en weer te verspreiden. Deze visie werd overgenomen door de new age-beweging.

Wat een sterk contrast vormt tussen de new age-visie en de indiaanse visie op het Wiel, is de nadruk op het individuele die je terugvindt in de new age-cultuur. Het wiel wordt hier eerder toegepast als een middel om jezelf te gidsen, te helen of te ondersteunen. In de indiaanse tradities was het Wiel niet zo individualistisch. Daar speelde het Wiel een belangrijke rol bij overgangsrituelen, ceremonies en, meer algemeen, het groepsgebeuren.

De Medicijnwielen werden geplaatst om plaatsen van kracht op te richten. De medicijnman (ook in dit begrip betekent het woord medicijn niet medicatie, maar is het, net zoals voor het Medicijnwiel geldt, eerder een term om de krachten van het leven aan te duiden) kon daar bijvoorbeeld mediteren en visioenen krijgen of kon vandaaruit rituelen organiseren.

In de new age-visie op het medicijnwiel maakt het gemeenschapsgevoel plaats voor een meer individualistische kijk. Daar wordt het medicijnwiel eerder gebruikt om persoonlijke cycli duiding te geven, en valt het rituele aspect vaak weg.

Ook het idee dat er niet zoiets bestaat als een absoluut begin of eind is nog niet helemaal doorgedrongen tot de new age-beweging. Daar stopt de cirkel bij de dood, waar die bij de indianen juist verder gaat in het leven van nabestaanden en volgende generaties. Zelfs het feit dat je lichaam in de grond tot humus vergaat, maakt deel uit van de cyclus zoals die oorspronkelijk gezien werd.

De medicijndieren van het medicijnwiel

Het toevoegen van dieren aan het Medicijnwiel mag als een eerder westerse interpretatie worden beschouwd. Het idee van totemdieren is uiteraard wél indiaans, maar het ordenen van specifieke dieren op het Wiel is dat niet. In de indiaanse traditie was het totemdier iets erg persoonlijks, en werd het op een meer rituele wijze aan iemand toegeschreven. De dieren in het medicijnwiel worden beter gezien als gidsen die los staan van je persoonlijkheid – al zal niemand je natuurlijk verbieden het andersom aan te pakken.

Doorgaans wordt volgende verdeling gehanteerd, maar onthoud dat je eigenlijk probleemloos zélf dieren kunt toevoegen aan het Wiel. Vaak worden ook meerdere dieren per segment gebruikt. Hieronder volgen de vermoedelijk meest gebruikte dierengeesten, die ook zeker voor de indianen belangrijk waren.

Oosten: de Adelaar

De geest van de Adelaar waakt over het Oosten en de lucht. Hij heeft een brede kijk, en ziet hoe meerdere waarheden naast elkaar kunnen bestaan. Dit maakt dat de Adelaar ook waakt over wijsheid. Verder zorgt de Adelaar ook voor spirituele bescherming van de nieuwste leden van een stam – het Oosten is dan ook het segment van de geboorte en kindertijd.

Noorden: de Bizon

De geest van de Bizon waakt over het Noorden en de grond. Hij geniet een sterke verbinding met de aarde, en is daarom ontzettend ‘down to earth’ en gegrond. Verder beschikt de Bizon over zowel wilskracht als fysieke kracht, en is hij een waar symbool voor robuustheid.

Westen: de Beer

De geest van de Beer waakt in eenzaamheid over het Westen en het water. Hij is introspectief, solitair en afstandelijk. De Beer staat symbool voor de moed dingen te ondernemen zonder daar de goedkeuring of hulp van anderen voor nodig te hebben.

Zuiden: de Muis

De geest van de Muis waakt over het Zuiden en het vuur. Zijn kleine gestalte herinnert ons er aan dat ook kleine dingen grote impact kunnen hebben, en dat we grote verandering teweeg kunnen brengen binnen onszelf en onze omgeving wanneer we op kleine details letten. De muis moedigt ook nederigheid en het temperen van het ego aan.

Planten en hemellichamen

Naast de totemdieren hoort bij elk segment ook een aantal planten en hemellichamen.

Als vanzelfsprekend wordt aan het Oosten de Zon toegeschreven, die ook in de middelste ring wordt geëerd als Vader Zon. De tabaksplant, die onder meer in de geneeskunde en op rituele wijze gebruikt wordt, hoort ook in het oostelijke segment.

In het zuidelijke segment vindt je de Aarde terug, die ook weer in de middelste kring voorkomt. De aarde is de bakermat voor het leven, alsook voor de salie – de plant van het Zuiden. Deze plant wordt vaak gedroogd en vervolgens verbrand. Aan de rook die vrijkomt tijdens het verbranden worden reinigende krachten toegeschreven.

Het Westen behoort toe aan de Maan. Deze geeft licht in de duisternis, en heeft, zoals je wel weet, een sterke invloed op de getijden, maar ook op de energie van alle levende wezens. Zoet gras, ook wel heilig gras of buffelgras genoemd, is de plant van het Westen. Ook deze plant heeft reinigende krachten, maar brengt daarnaast ook verzachting en rust.

Tot slot staat het Noorden voor de sterren. Zij worden gezien als de geesten van de voorvaderen, maar krijgen ook een navigerende functie in vorm van de sterrenbeelden. Ceder is de plant van het Noorden, en wordt beschouwd als een plant met zowel reinigende als beschermende krachten. De rook die voorkomt bij het verbranden van ceder weert kwade geesten, en is tevens een belangrijk element bij de voorbereiding van rituelen.

Werking van het Wiel

In de new age-interpretatie van het Wiel wordt het vooral gebruikt om antwoorden te vinden op prangende levensvragen. Een veel gebruikte methode is het draaien van het wiel (wanneer het dus niet om een stenen kring maar eerder een kartonnen cirkel gaat) om zo tot je ‘totemdier’ te komen. Wanneer je een stenen wiel gebruikt kun je ook kiezels werpen en kijken in welk segment je steentje terechtkomt.

De dierengeest waar je op uit komt symboliseert de houding die je nodig hebt om je probleem op te lossen, of de houding die je het verst zal brengen in je komende project. Een zelfde werkwijze kan gehanteerd worden om de juiste plant, het juiste hemellichaam of de juiste ‘levensfase’ te bekomen.

Het Medicijnwiel kan echter ook een krachtige plek zijn voor meditatieve doeleinden. Bij een medicijnwielmeditatie kun je bijvoorbeeld stilstaan bij de onvergankelijke aard van het leven of het feit dat je slechts een onderdeel bent van een eindeloze cyclus.

Wie geïnteresseerd is in het houden van rituelen, zal ook in het Medicijnwiel de middelen vinden. Je kunt het Medicijnwiel gebruiken net als je een magische cirkel gebruikt.

Zelf een Medicijnwiel bouwen

We sluiten dit artikel af met een korte beschrijving van hoe je zelf aan de slag kunt gaan met het aanbrengen van een Medicijnwiel. In de new age-beweging wordt dit vaak op karton gedaan, en dan is het een kwestie van segmenten aanbrengen binnen je getekende cirkel. Welke elementen je aanbrengt, hangt volledig van jezelf af: ga bij jezelf te rade welke functie het Wiel voor jou moet uitoefenen.

Een andere optie is het buigen van een tak zoals je zou doen bij het maken van een dromenvanger. Je gaat dan verder met wol om de segmenten aan te tonen. Deze manier vereist wat knutseltalent en een beetje geduld, maar heeft gegarandeerd een mooi resultaat.

Medicijnwiel van stenen

Wie wat meer ruimte heeft, kan aan de slag gaan met stenen. Begin met de middelste cirkel. Het centrum behoort toe aan de Schepper. In het Oosten komt een steen voor Vader Zon. In het Zuiden een steen voor Moeder Aarde. Het Westen wordt toegewezen aan Grootmoeder Maan. In het Noorden leg je uiteindelijk een steen voor de voorvaderen. Het eventuele versieren van de stenen is een persoonlijke keuze, maar we raden je aan de aangewezen kleuren te gebruiken, respectievelijk geel voor het Oosten, rood voor het Zuiden, zwart voor het Westen en wit voor het Noorden.

Vervolgens maak je een wijdere cirkel rond je middelste cirkel, en verdeel je die in de vier bijhorende kwadranten. Hier heb je dan weer de keus welke elementen je opneemt in je cirkel, en dus aan welke elementen je stenen of andere symbolen toewijst. Je kunt ook de bijhorende planten in de cirkel leggen, afbeeldingen van de hemellichamen of andere dingen die bijvoorbeeld de totemdieren symboliseren.

Je kunt de cirkel inwijden met rook van de bijhorende planten, rituele muziek of dansen, of zelfs een inwijdingsceremonie houden met naasten om de indiaanse traditie levend te houden!